Portör Muayenelerine Esas Laboratuar Tetkikileri
Tarihi:27.01.2005 Sayısı:1059
T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı: B100TSH0150005
Konu:Portör Muayenelerine Esas
Laboratuar Tetkikleri
……………… VALİLİĞİNE
( İl Sağlık Müdürlüğüne )
GENELGE 2005 /9
İLGİ: a) 21.12.1994 gün ve 15152 sayılı Genelgemiz.
b) 18.05.2000 gün ve 6902 sayılı yazımız.
c) Konu ile ilgili illere daha önce yazılmış görüşler.
d) 11.10.2004 gün ve 9220/8428 sayılı Hukuk Müşavirliği görüşü.
1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 126 ncı Maddesinde; “Yenilecek ve içilecek şeyler
satan veya veren veyahut taharet ve nezafete mütaallik sanatlar ifa edenler her üç ayda bir
kendilerini muayene ettirerek bir sıhhi rapor almağa mecburdurlar. Bunlardan devrei sirayette frengi
ve sari verem ve cüzzama müptela olanlarla halkın istikrah ve nefretini mucip bir cilt hastalığına
duçar olanlar sanatlarını icradan menolunurlar,”
Aynı Kanunun 127 nci Maddesinde ise “ 126 ncı maddede zikrolunan sıhhi muayene meccanen
belediye tabipleri tarafından yapılır. Belediye tabipleri bulunmayan yerlerde bu vazife hükümet
tabipleri tarafından icra olunur. Mahalli belediyelerince hangi meslek ve sanat erbabının muayeneye
tabi olduğu 266 ncı maddede zikredilen nizamnameye dercolunur.” hükmü mevcuttur.
Bu hükümlerden anlaşılacağı üzere, gıda işyerlerinde ve sıhhi müesseselerde çalışanların bulaşıcı
hastalık taşıyıcılığı yönünden her 3 ayda bir muayene olma ve sıhhi rapor alma mecburiyeti
getirilmiş ve bu sıhhi muayenenin de ücretsiz olarak belediye tabipleri veya hükümet tabipleri
tarafından yapılacağı belirtilmiştir.
Ancak, Ülke genelinde bugüne kadar birçok ilde farklı düzenlemeler yapılmış, kimi iller yalnızca
kendi illeri için özel tebliğler çıkarmış, İl Hıfzısıhha Kurulu Kararları almış bu da toplum
sağlığının korunması gibi hassas bir konuda farklı uygulamalar yapılmasına neden olmuştur.
Ayrıca, özellikle büyük illerimizde sözkonusu iş kollarında çalışanların fazlalığı karşısında resmi
kurumlar ve belediyelere ait laboratuarların portör muayenesi ve tetkikleri yönünden yetersiz
kalması, çalışanların iş kaybına ve bu muayeneden imtina edilmesine yol açtığı bilinmektedir.
Yukarıda belirtilen hususlar ve Bakanlığımız Hukuk Müşavirliğinden konu ile ilgili alınan ilgi (d)
sayılı görüş kapsamında portör muayene ve tetkik işlemleri ile ilgili yeni bir düzenleme yapılmasına
ihtiyaç duyulmuştur.
Bu çerçevede;
Portör muayenesine esas laboratuar tetkiklerinin; resmi sağlık kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, 9
Mart 2000 gün ve 23988 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ayakta Teşhis ve
Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” de tanımlanan özel sağlık
kuruluşları, 2219 Sayılı Hususi Hastaneler Kanunu kapsamında Bakanlığımızdan ruhsatlı özel
hastaneler, 3153 Sayılı Radyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müessesleri
Hakkında Kanun ile 992 Sayılı Seriri Taharriyat Ve Tahlilat Yapılan ve Masli Teamüller Aranılan
Umuma Mahsus Bakteriyoloji ve Kimya Laboratuarları Kanunu kapsamında Bakanlığımızdan
ruhsatlı radyoloji laboratuarları ile tıbbi tahlil laboratuarları tarafından yalnızca kendi il hudutları
dahilinde yapılması,
Akciğer grafisi istenen kişilerin Bakanlığımıza bağlı kuruluşlar (yataklı tedavi kurumları, birinci
basamak sağlık kuruluşları ve Verem Savaş Dairesi Başkanlığına bağlı gezici tarama grupları)
Bakanlığımızdan ruhsatlı özel radyoloji laboratuarları, radyoloji uzmanı sorumluluğunda olmak ve
Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan lisans almak suretiyle bir arabaya monte edilmiş gezici röntgen
cihazı ünitelerinde portör muayenesi için mikrofilm veya standart akciğer grafisi tetkiklerinin,
yalnızca kendi il hudutları dahilinde yapılması,
Kanun uyarınca portör muayenelerinin ücretsiz olarak yapılması zorunlu olduğundan, portör
muayenesi yapılan sağlık kuruluşlarınca muayene ücreti talep edilmemesi gerekmektedir. Ancak,
muayeneye istinaden gerekli tetkiklerin resmi kurum ve kuruluşlar dışında özel sağlık kurum ve
kuruluşlarında yapılması halinde, birinci basamak sağlık kuruluşları tarafından görülmek ve tasdik
edilmek kaydı ile geçerli sayılması,
Resmi ve özel sağlık kuruluşlarında yapılan mikrobiyolojik ve radyolojik tetkiklerin sonuçlarını
gösterir raporların 2 yıl süre ile saklanması ve tetkiklerin güvenirliğinin incelenmesi veya
laboratuarlar arası uyumsuzlukların tespiti amacı ile Sağlık Müdürlüğünce yaptırılacak inceleme ve
tetkik bedelinin ilgili özel sağlık kuruluşu tarafından karşılanması,
İhbarı zorunlu hastalıkların tespiti halinde, mevzuatta öngörülen şekil ve sürede İl Sağlık
Müdürlüklerine derhal bildirimde bulunulması,
Portör muayenesine esas olarak yapılacak laboratuar tetkiklerinde alınacak ücretler kamu ve özel
sağlık kuruluşlarında, bütçe uygulama talimatında yer alan miktarlardan daha az miktarlarda
olamaması gerekmektedir.
Gıda işi ile uğraşanlarda ve sıhhi müesseslerde çalışanlarda portör taraması için yapılacak
tetkikler şunlardır;
- Gaita kültürü, (Salmonella ve shigella yönünden, en az yılda bir)
- Dışkının mikroskobik incelenmesi ( Entamoeba, histolytica kistleri, giardia lamblia kistleri ve
helmint yumurtaları yönünden, en az 6 ayda bir)
- Boğaz ve burun kültürü (Staphylococcus aureus yönünden,en az yılda bir)
- Akciğer grafisi ( Tüberküloz yönünden, en az yılda bir)
Bu tetkiklerin yeni işe başlayanlarda, işe giriş muayenesi ile birlikte, çalışanlarda ise periyodik
portör taraması şeklinde yapılması ve sonuçlarına göre etkili bir surveyans sistemi uygulayarak
laboratuarlarda ve kliniklerde tanısı konulup, taşıyıcılık özelliği olan enteropatojenlerle ilgili kaynak
ve bulaşma yolları çalışmaları yapılmalıdır.
Portörlüğü tespit edilenlerin geçici işten uzaklaştırılması veya işyerinde yaptığı işin geçici olarak
değiştirilmesi de dahil olmak üzere hastalık yayılımını engelleyecek tedbirler alınmalıdır.
Konu ile ilgili ilgi (a) sayılı Genelge ve ilgi (b), (c), sayılı yazılarımız yürürlükten
kaldırılmış olup, bundan böyle, portör muayenelerinin ve tetkiklerinin yukarıda belirtilen hususlar
dikkate alınarak izlenmesi hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.
Prof.Dr.Necdet ÜNÜVAR
Bakan a.
Müsteşar
DAĞITIM:
Gereği: Bilgi:
81 İl Valiliği
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Hukuk Müşavirliği
Teftiş Kurulu Başkanlığı