PROSTAT VE PSA TESTİ NEDİR?

Prostat sadece erkeklerde bulunan, mesanenin altında yer alan, ceviz büyüklüğünde, lastik kıvamında bir salgı bezidir. Prostat bezinin içinden idrar yolu geçer. İşi meninin bir parçası olan ve spermi besleyen salgıyı yapmaktır. Hormonal etkiler nedeniyle prostat hastalıkları yaşla artar. 50 yaş civarındaki 100 erkeğin 50 sinde prostat büyümesi 30 unda ise prostat kanseri vardır fakat bu hastaların çok azında sık idrara çıkma, idrar tutmakta zorluk, gece idrara kalkma gibi şikayetler ortaya çıkar.

PSA Testi nedir ?

PSA prostat bezinden salgılanan bir proteindir ve her erkekte bulunur. Kanda PSA miktarının yüksek olması hem Prostat kanserlerinin hem de İyi huylu prostat büyümelerinin ilk ve en önemli işaretidir. Hiçbir şikayeti olmayan kişilerde PSA testinin yüksek bulunması prostatın araştırılması gerektiğini gösteren çok önemli bir ip ucudur. Bu nedenle PSA testi prostat hastalıkları için çok değerli bir tarama testidir. Dolayısıyla basit bir inceleme olan PSA testi sayesinde prostat kanserinin erken teşhisi mümkün olmaktadır. Tüm kanserler gibi prostat kanserinde de erken teşhis hayat kurtarıcıdır.

Prostat hastalıkları nelerdir:

En sık rastlanan prostat hastalıkları kabaca 3 guruba ayrılır

• PROSTATİT : prostat bezinin iltihabıdır. Genellikle genç erkeklerde ortaya çıkar. Prostatit sıklıkla cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya idrar yolları iltihaplarını takiben görülür, tedavisinde antibiyotikler kullanılır.

• İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH): Prostat bezi hormonların etkisiyle orta yaşlardan itibaren giderek büyümeye başlar.

• 30 – 45 yaş gurubu erkeklerin % 8 inde

• 45 - 60 yaş gurubu erkeklerin % 40 ila 50 sinde

• 80 yaş üstündeki erkeklerin ise % 80 inden fazlasında iyi huylu prostat büyümesi vardır.

Prostat büyümesi sonucu idrar yolu giderek tıkanır ve aşağıdaki şikayetlerden bir veya birkaçı ortaya çıkar:

• idrara başlamakta güçlük
• idrar akışında azalma
• sık idrara çıkma ve acilen tuvalete gitme ihtiyacı hissetmek
• idrara yaparken rahatsızlık, yanma ve acı hissetmek
• idrardan sonra tam rahatlayamama hissi
• gece idrara kalkma
• idrar tutmakta güçlük
• idrar kaçırma ve idrara çıktıktan sonra veya tuvaletler arasında damlatmak

Prostat büyümesi sonucu idrar akışı zorlaşır ve mesane tam olarak boşalamaz. Mesanede devamlı idrar kalması ise sık idrar yolu iltihaplarına, taş oluşmasına ve böbrek fonksiyonlarının zamanla bozulmasına neden olur. İdrar tutmaya çalışmak, hareketsiz kalmak, üşümek, bazı ilaçlar ve alkol alımı sonucu idrar akımı tam olarak aniden kesilebilir. Bu acil bir durumdur.  

Teşhis : İyi huylu prostat büyümesi muayene ve testlerle teşhis edilir. Erken teşhis her zaman yüz güldürücü sonuçlar verir. Yukarıdaki şikayetlerin varlığında mutlaka PSA testi ve muayene yapılarak prostat büyümesi araştırılmalıdır. İyi huylu prostat büyümesi olan hastalarda PSA testi yüksek bulunur. Prostat büyüklüğü ve idrar yolu tıkanıklığının derecesi arttıkça kandaki PSA miktarı da artar. Tedaviyle PSA miktarı düşer dolayısıyla PSA testi hem teşhiste hem de hastalığın takibinde kullanılan önemli bir testtir.

•  PROSTAT KANSERİ: Prostat kanseri 50 yaş üzerindeki erkeklerde en sık görülen kanser çeşidi ve kansere bağlı ölümlerin ikinci büyük sebebidir. 50 yaş üzerindeki her erkeğin şikayeti olsun olmasın prostat kanseri taramasından geçmesi gerekir. Prostat kanseri riski yaşla birlikte artar.

•  50 yaşın üzerindeki her 100 erkeğin 30 unda prostat kanseri vardır.

•  Bu hastaların 10'u prostat kanseri nedeniyle tedavi görür ve

•  Bu hastaların üçü prostat kanseri nedeniyle hayatını kaybeder.

Prostat kanserleri genellikle yavaş büyürler ve ileri evreye gelip tıkanma veya çevreye yayılana dek şikayete sebep olmazlar. Prostat kanseri sonucu idrar yolunun tıkanmasına bağlı olarak aşağıdaki şikayetlerden bir veya birkaçı ortaya çıkar:

•  İdrar yapmakta zorluk

•  Sık idrara çıkma

•  İdrar tutma zorluğu

•  İdrar kaçırma

•  İdrar çapında azalma

Prostat kanserinin etraf dokulara veya uzak dokulara sıçraması sonucu ise kanlı idrar yapma, kemik ağrıları, omurga ağrıları ortaya çıkar. Prostat kanseri etraf dokulara ve kemiklere daha çok yayılır.

Teşhis :
prostat kanseri muayene ve testlerle teşhis edilir. Hastaların çoğunda kanda PSA adı verilen bir maddenin yüksek olduğu görülür. Kanserin büyümesi ve yayılması ile kanda PSA yükselir, tedaviyle düşer. Dolayısıyla PSA testi prostat kanser teşhisinde ve tedaviye cevapta çok önemli bir göstergedir.

Sonuç :
iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseri yaşla birlikte artan ve sık rastlanan problemlerdir. Günümüz teknolojisi sayesinde basit incelemeler ve PSA testi ile prostat hastalıklarının erken teşhisi ve tedavisi mümkündür. 40 yaşından itibaren her erkeğin yılda bir prostat kontrolünden geçmesi ve PSA testi yaptırması önerilmektedir. Prostat hastalıklarında erken teşhis hayat kurtarır.